სპეციალური ეკონომიკური ზონები – ჩინეთის წარმატებული ექსპერიმენტი

სპეციალური ეკონომიკური ზონები უცხოელ ინვესტორებს ჩინეთში 1979 წლიდან იზიდავენ. ისინი ტენგ სიაოფინგის ეკონომიკური რეფორმების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო და წარმოადგენდნენ ისეთ სივრცეს, სადაც საბაზრო ეკონომიკითა, დაბალი გადასახადებით და დასავლური კაპიტალიზმით ჩინეთი სტიმულებს აძლევდა უცხოურ ბიზნესებს, რათა სწორედ მათ ქვეყანაში ჩაედოთ ინვესტიციები.

სპეციალური ეკონომიკური ზონების მნიშვნელობა

შექმნის დროს აღნიშნულ ზონებს ეწოდებოდათ „სპეციალური“, რადგან მთელს ჩინეთში ვაჭრობა იყო მთლიანად ცენტრალიზებული და მას სრულად აკონტროლებდა მთავრობა. ახალი ზონების თავისებურებას კი წარმოადგენდა ის, რომ ინვესტორებს შეეძლოთ მცირე სამთავრობო კონტროლის და თავისუფალი ბაზრის პირობებში განევითარებინათ საკუთარი ბიზნესი, რაც მათთვის მნიშვნელოვან ელემენტებს წარმოადგენდა. 

სპეციალურმა ეკონომიკურმა ზონებმა უმნიშვნელოვანესი როლი ითამაშეს ჩინეთის ეკონომიკის ფორმირებაში ისეთად, როგორიც ის დღესაა. წარმატებული უცხოური ინვესტიციები გახდა ურბანული განვითარების, საოფისე შენობების აშენების, ბანკებისა და სხვა ინფრასტრუქტურული პროექტების წამოწყების საწინდარი. 

პირველი ოთხი სპეციალური ეკონომიკური ზონა, რომელიც 1979 წელს შეიქმნა, გახლავთ შენჭენი, შანთოუ, ჭუხაი და სიამენი. 

მათგან დღეს მთელს მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული შენჭენია, რომელიც 300  კვადრატული კილომეტრის ფართობზე გაშენებული სოფლების გაერთიანებიდან იქცა ერთ-ერთ უმსხვილეს ბიზნეს მეტროპოლისად. შენჭენი, რომელიც სამხრეთ ჩინეთში, ჰონგ-კონგიდან რამდენიმე საათის სავალზე მდებარეობს, დღეს ჩინეთის ერთ-ერთი უმდიდრესი ქალაქია. 

ოთხი თავისუფალი ეკონომიკური ზონის წარმატებამ ჩინეთის მთავრობას მისცა სტიმული, რომ  კიდევ 14 ქალაქისთვის მიენიჭებინათ მსგავსი სტატუსი. ეს ქალაქებია: პეიხაი, ტალიენი, ფუჭოუ, გუანგჭოუ, ლიენიუნგანგი, ნანთონგი, ნინგპო, ცინხუანგტაო, ცინგტაო, შანხაი, თიენძინი, ვენჭოუ, იანთაი და ჭანძიანგი.

სპეციალური ეკონომიკური ზონები ჩინეთის  მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 22%-ს ქმნიან, პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების 45%, ექსპორტის 60%.  მათ ჯამში დაახლოებით 30 მილიონზე მეტი ახალი სამუშაო ადგილი შექმნეს და საგრძნობლად შეუწყვეს ხელი რეგიონების ურბანიზაციასა და მოდერნიზაციას.